Ufak bir senaryo ile yazıma başlamak istiyorum: Uzun zamandır biriyle flört ediyorsunuz, bir anda size kendisi hakkındaki hislerinizi soruyor. Panikliyorsunuz, ne diyeceğinizi bilemiyorsunuz ve diliniz tutuluyor... Israrla sormaya devam ediyor ve birdenbire oldukça kırgın ve kızgın hissediyorsunuz. Önümüzdeki birkaç hafta boyunca konuyu ısrarla gündeme getirmeye devam ediyor ve o ısrar ettikçe ondan uzaklaşmaya başlıyorsunuz. En sonunda karşı taraf ilişkiyi bitiriyor. Kendinize şöyle söylüyorsunuz: “Bu gerçek aşk değildi zaten. Kimse sevgimi hak etmiyor”.
Senaryo tanıdıktı değil mi?
Her birimiz zaman zaman duygularımızı bastırıyoruz. Bu hepimiz için bir çeşit ''hayatla başa çıkma mekanizması'' aslında. Ama her şeyde olduğu gibi bunun dozajı son derecede önemli. Çünkü duygularımızı olması gerekenden daha fazla bastırmak, kırılması güç bir alışkanlık haline gelmesine sebep olabiliyor. Duyguları bastırmayı alışkanlık haline getirmenin yan etkisi şu: Sadece toplum içinde nasıl hissettiğimizi sakladığımızı zannediyoruz fakat aslında kendimizle baş başa olduğumuzda veya değer verdiğimiz insanlarla bir arada olduğumuzda da ne hissettiğimizi bilmiyoruz. Bir süre sonra kendimizi yeterince tanımamaya veya değer verdiklerimizle aramıza duygusal bir set çekmeye, ilişkilerimizde görünmez duvarlar örmeye başlıyoruz. Yani duyguları bastırma alışkanlığı, bir süre sonra, duyguları ayırt edebilme, ihtiyaçları dile getirme ve spontan davranarak kendimiz olabilme becerilerimizi zedeliyor.
Duyguları Bastırmanın Alışkanlık Haline Geldiğini Nasıl Anlarsınız?
• Duygularınızı bastırdığınıza dair en yaygın ve ilginç işaretlerden biri, herhangi bir konu hakkında veya başka birisi hakkında nasıl hissettiğinizin sorulmasından “rahatsızlık duymanız” olabilir. Çevre tarafından masumca sorulan bu soru, kendinizi boş, suskun, güçsüz ve kafanız karışık hissettirebilir veya orantısız bir şekilde rahatsız hissettirebilir. Dolayısıyla da bu sorular karşısında “bilmiyorum” cevabını sık sık verebilirsiniz.
• Duyguları bastırmak alışkanlık haline geldiyse duygularınızı göstermek veya anlamak, yalnızca birkaç farklı alanda değil, hayatınızın her alanında sorun olacaktır.
• Duygusal insanların yanındayken kendinizi epey rahatsız hissediyor olabilirsiniz.
• İçten içe öfkelenmenin veya üzülmenin kötü olduğuna ve insanı güçsüzleştirdiğine inanıyor olabilirsiniz.
• Nadiren ağlarsınız veya nadiren insanlara bağırırsınız.
• Eğer sinirlenirseniz veya üzülürseniz, kendinizi içinde bulunduğunuz olaya aşırı tepki verirken bulabilirsiniz.
• Daima "iyi" hissettiğinizi düşünerek kendinizi "rahat", "uysal", “sakin” veya “soğukkanlı” biri olarak tanımlıyor olabilirsiniz.
• TV izleme, video oyunları ve fazla uyumak gibi duygulardan kaçmaya yönelik hobileriniz olabilir.
• Kendinizi hoşunuza gittiğinden emin olmadığınız şeyleri dahi büyük bir boşvermişlikle yaparken buluyor olabilirsiniz.
• Düşünceleriniz genellikle kendinize ve çevrenize yönelik negatif eleştirilerden oluşuyor olabilir.
• Her şeyi kontrol etmeye yönelik bir istek duyuyor olabilirsiniz.
• İnsanlara nadiren açılıyor olabilirsiniz. Kendinizi “özel hayatını kendine saklamayı seven” biri olarak tanımlıyor olabilirsiniz.
• İnsanlarla cana yakın şekilde sohbet ederken, samimi ve konuşkan bir profil çizerken bile gerçek kimliğinizi herkesten saklamaya çalışıyor olabilirsiniz. Kendinizi karşınızdaki kişiye bağlı olarak -ne kadar gerekiyorsa o kadar- açıyor olabilirsiniz.
• Çevrenizdekileri güldüren biri olarak görülmenize rağmen duygularınızı herkesten saklıyor olabilirsiniz.
• Etrafınızda gerçek manada yakın olduğunuz yalnızca birkaç kişi olabilir ve insanlarla yakınlaşmaya dair yoğun korkular yaşıyor olabilirsiniz.
Duyguları Bastırma Alışkanlığı İle Bağlantılı Olabilecek Bazı Psikolojik Sorunlar
• Ortada herhangi bir sebep yokken enerjinizde azalma veya yorgunluk hissedebilirsiniz. Zaman zaman hafif depresif özellikler gösterebilirsiniz.
• Düşük seviyede kaygı ve süreğen stres hissedebilirsiniz.
• Özgüven düşüklüğü yaşıyor olabilirsiniz.
• Kafanızın içi sisli ve karmaşık olabilir. Sık sık unutkanlık yaşayabilirsiniz.
• Aşırı yeme veya fazlaca alkol tüketimi gibi kendinize zarar verici davranışlarda bulunabilirsiniz.
• Kilo problemleriniz olabilir.
• Sık sık grip olup üşütebilirsiniz.
• Uyku sorunları yaşıyor olabilirsiniz.
Eğer hala daha duygu bastırma alışkanlığınızın olmadığını düşünüyorsanız çevrenizdekilerin geri bildirimlerine kulak verebilirsiniz.
Size "sanki görünmez duvarların var", "sanki kendini devamlı gizliyorsun" veya "duygusal olarak soğuksun" gibi cümleler sık sık söyleniyor mu? Bunlar, ifade edilmesi gereken gizli duygu birikiminizin olduğuna dair işaretler olabilir.
Eğer duyguları bastırma alışkanlığından muzdarip iseniz profesyonel bir yardım almak bastırılan duyguları açığa çıkarmanızda, kendinizi özgürce ifade edebilmenizde ve hem çevrenizle hem de kendinizle yakın ilişkiler kurabilmenizde size yardımcı olabilir.
Uzm. Klinik Psikolog Elif Başçelik
